رويکرد سال ۸۹ دولت در توجه به مسائل فرهنگي و به تبع آن اختصاص بودجه هزار و ۵۰۰ ميليارد توماني براي ارتقاي شاخص هاي فرهنگي کشور که استان خراسان رضوي سهمي ۲۰۰ ميليارد توماني از آن داشته است، باعث رونق گرفتن بحث هاي فرهنگي در جاي جاي کشور شده است و بارقه اي از اميد براي رفع مشکلات اين حوزه بسيار مهم و در عين حال محروم از حيث بودجه و امکانات را در دل اهالي فرهنگ و هنر ايجاد کرده است. اين موضوع موجب شده است که خبرنگاران خراسان هم در سفرهاي شهرستاني به نقاط گوناگون استان خراسان رضوي، توجه ويژه اي به مقوله فرهنگ داشته باشند و در گفت و گو با مسئولان، متوليان و اهالي فرهنگ و هنر به بررسي مشکلات پيش روي فعاليت هاي فرهنگي بپردازند. در همين زمينه طي سفري به شهرستان سرخس در گفت و گو با امام جمعه اين شهرستان ضمن بررسي مشکلات فرهنگي، نيازهاي اين شهرستان براي بهبود شرايط فعاليت هاي اين حوزه را نيز جويا شديم..

 حجت الاسلام و المسلمين «ملکي» در اين گفت و گو با اشاره به کمبود امکانات و فضاهاي فرهنگي در سرخس تصريح مي کند:  اين شهرستان نيازمند خيزش گسترده در عرصه فعاليت هاي فرهنگي است. در ابتداي گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمين «حسين ملکي ابرده» امام جمعه سرخس، نظر او را درباره روزنامه خراسان جويا مي شويم که او ضمن تجليل از حرکت روزنامه در زمينه اعزام خبرنگاران براي بررسي مشکلات شهرستان ها، اظهار مي دارد:  در آن حدي که من روزنامه را مطالعه کردم، آن را بسيار متنوع و کامل يافتم. شايد در گذشته اين شائبه وجود داشت که «خراسان» به يک سمت و جناح خاص گرايش دارد، ولي در حال حاضر به هيچ عنوان اين گونه نيست.

وي در ادامه به تشريح وضعيت فرهنگي سرخس مي پردازد و با اشاره به جمعيت ۱۰۰ هزار نفري اين شهرستان مي گويد: ۶۰ درصد از اين جمعيت شيعه و ۴۰ درصد هم اهل سنت هستند. خوشبختانه با وجود تفاوت هاي قومي و مذهبي، مردم شهرستان با تفاهم و تعامل بسيار خوبي در کنار هم زندگي مي کنند. حجت الاسلام و المسلمين ملکي گرايش هاي مذهبي و علاقه مردم نسبت به انقلاب و نظام را ستودني مي خواند و ادامه مي دهد:  حضور مردم در انتخابات دور دهم رياست جمهوري، راهپيمايي ها، نماز جمعه و عرصه هاي گوناگون سياسي و عبادي نشان دهنده اين موضوع است.

امام جمعه سرخس در ادامه به رويکرد سال ۸۹ دولت در زمينه فعاليت هاي فرهنگي و نام گذاري اين سال به عنوان سال «همت مضاعف و کار مضاعف» از سوي مقام معظم رهبري اشاره و عنوان مي کند: شهرستان سرخس نيازمند يک خيزش گسترده در عرصه فعاليت هاي فرهنگي است. ما در مجموع اقداماتي را انجام داده ايم ولي متاسفانه امکاناتمان محدود است و نتيجه به شکل مطلوبي حاصل نمي شود. به عنوان مثال ما ۷۸ روستا در شهرستان داريم اما تنها حدود ۱۲ مورد آن ها روحاني دارند. «ملکي» سپس با اشاره به تدوين نقشه راه توسعه فرهنگي سرخس در شوراي فرهنگ عمومي اين شهرستان ابراز مي دارد:  اين طرح در شوراي فرهنگ عمومي استان هم چند هفته قبل ارائه شد که اميدواريم با اجرايي شدن آن شاهد تحول گسترده فرهنگي شهرستان باشيم. او اساسي ترين و مهم ترين نياز روز کشور را مسائل فرهنگي مي داند و تصريح مي کند: اگر مردم از نظر فرهنگي، ديني، سياسي، اجتماعي و اخلاقي رشد کنند، سلامت جامعه تضمين مي شود.

در ادامه اين گفت و گو مهم ترين مشکلات فرهنگي شهرستان سرخس را از حجت الاسلام و المسلمين ملکي جويا مي شويم. او مي گويد:  سرخس در زمينه فضاهاي علمي، آموزشي، ورزشي و تفريحي کمبودهاي جدي دارد. در بخش اخلاق خانواده هم متاسفانه آمار خوبي نداريم. بيشتر مشکلات اين بخش نشأت گرفته از فقر فرهنگي است. برخي از خانواده ها با رسالت خودشان بر مبناي دين اسلام و ارزش هاي الهي آشنا نيستند. ما به کارشناسان خانواده و روان شناساني نياز داريم که مسائل مربوط به اخلاق خانواده را در ۲ بخش قبل و بعد از ازدواج آموزش دهند.

حجت الاسلام و المسلمين ملکي سپس به امکانات فرهنگي شهرستان سرخس اشاره مي کند و با ناکافي خواندن آن ها مي گويد:  در سفري که چندي پيش استاندار به شهرستان داشت، تصميمات خوبي براي افزايش فضاهاي فرهنگي سرخس گرفته شد که از جمله آن ها مي توان به تاسيس مجتمع فرهنگي، هنري کوثر که قابليت رفع بسياري از کمبودهاي فرهنگي شهرستان را دارد اشاره کرد. وي در ادامه به فعاليت ها و کمبودهاي حوزه هاي علميه سرخس اشاره مي کند و مي گويد:  در اين شهرستان ۲ حوزه علميه امام رضا(ع) براي آقايان و حوزه علميه حضرت معصومه(س) براي خانم ها فعال است که در هر يک از آن ها حدود ۸۰ طلبه در حال تحصيل هستند. امام جمعه سرخس درباره مشکلات اين حوزه هاي علميه هم ابراز مي دارد:  براي حوزه علميه خواهران مکان مناسبي نداريم. حوزه علميه امام رضا(ع) هم که توسط آستان قدس رضوي احداث شده است، به تعميرات و تاسيس استادسرا نياز دارد. امکانات فرهنگي، کتابخانه، فضاي سبز و... هم ديگر نيازهاي اين حوزه هاي علميه است.

در پايان گفت و گو با حجت الاسلام و المسلمين «ملکي» از او سوال مي کنيم که حضور جوانان و نوجوانان در نماز جمعه و ديگر برنامه هاي فرهنگي و سياسي سطح شهرستان چگونه است؟ وي پاسخ مي دهد:  در حال حاضر با توجه به برآوردي که ستاد نماز جمعه سرخس انجام داده است، حدود ۷۰ درصد شرکت کنندگان در نماز جمعه را جوانان تشکيل مي دهند و خوشبختانه رابطه و تعامل خوبي ميان ستاد نماز جمعه و جوانان و نوجوانان شهرستان برقرار است. حجت الاسلام و المسلمين «ملکي»، ارتباط نزديک مجموعه دفتر و ستاد نماز جمعه با مردم، حضور همه سليقه ها، گروه ها و قوميت ها در ستاد نماز جمعه، تنوع و اختصار در خطبه ها، حذف تشريفات از نماز جمعه (مثل سخنراني بين ۲ نماز) و برگزاري گفتمان هاي ديني را به عنوان عوامل حضور پرشور جوانان و عموم مردم شهرستان سرخس در اين آيين عبادي سياسي عنوان مي کند.

 رئيس اداره امور فرهنگي اداره کل تبليغات اسلامي خراسان رضوي طي گفت  وگويي با خبرنگار ما ضمن بيان اين که اعتکاف يکي از سنت هاي پيامبر اکرم(ص) است که خوشبختانه در اين سال ها احيا شده و استقبال پرشور مردم و به ويژه جوانان را در پي داشته است، اظهار مي دارد: فلسفه اصلي اين سنت نبوي خلوت کردن با خدا در خانه خداست. يکي از مهم ترين جنبه هاي اعتکاف نيز اين است که شخص معتکف در خانه خدا مهمان است و بايد آداب مرتبط با آن را رعايت کند. حجت الاسلام «اسدا... اسدي» از ماه هاي رجب، شعبان و رمضان به عنوان فصل نيايش و نشاط نام مي برد و مي گويد: در کشور ما مراسم اعتکاف بين روزهاي ۱۳ تا ۱۵ ماه رجب که «ايام البيض» اين ماه است، برگزار مي شود.

وي در ادامه به افزايش چشمگير استقبال مردم خراسان رضوي براي شرکت در مراسم اعتکاف نسبت به سال قبل اشاره و عنوان مي کند: در استان خراسان رضوي با توجه به وجود بارگاه ملکوتي حضرت علي   بن موسي الرضا(ع) بخش زيادي از مردم علاقه دارند در مسجد جامع گوهرشاد حرم مطهر معتکف شوند. اما با توجه به محدوديت ظرفيت، مراسم اعتکاف علاوه بر اين مکان متبرکه، در ۱۰۰ مسجد ديگر شهر مشهد و ۴۰ مسجد شهرستان هاي استان برگزار مي شود. حجت الاسلام اسدي پيش بيني مي کند در هر يک از مساجد شهر مشهد بيش از ۳۰۰ نفر و در هر کدام از مساجد شهرستان ها حدود ۲۰۰ نفر معتکف شوند که بر اين اساس علاوه بر معتکفان مسجد گوهرشاد حرم مطهر رضوي، حدود ۳۸ هزار نفر در مساجد استان معتکف مي شوند. او مي گويد: در سال گذشته نيز مراسم اعتکاف علاوه بر مسجد جامع گوهرشاد با حضور ۲۴ هزار نفر در ۸۰ مسجد شهر مشهد برگزار شد. اسدي هم چنين به فتواي مراجع تقليد درباره معتکف شدن در مسجد جامع هر شهر اشاره مي کند و مي گويد: براساس فتواي اخير علما به مسجدي جامع اطلاق مي شود که محل اجتماع عموم مردم براي اقامه نماز، شرکت در مراسم معنوي و... باشد و مربوط به يک گروه، صنف يا طايفه خاص نباشد. بنابراين مردم مي توانند در بسياري از مساجد شهر معتکف شوند.

رئيس اداره فرهنگي اداره کل تبليغات اسلامي خراسان رضوي از تشکيل ستادي براي مديريت مراسم اعتکاف استان در اين اداره کل خبر مي دهد و مي گويد: هدف از تشکيل اين ستاد، مديريت متمرکز اين مراسم در سراسر استان است. وي درباره برنامه هاي مراسم اعتکاف مساجد استان در سال جاري نيز با بيان اين که هدف اصلي اعتکاف خلوت کردن با خدا و دوري از دنياست، اظهار مي دارد:  سياست اصلي ما براي اين مراسم نيز ايجاد زمينه اي براي انديشيدن و خلوت کردن با پروردگار است. اما اين موضوع مانع داشتن برنامه هاي ديگر نمي شود. «اسدي» برگزاري حلقه هاي معرفت، گفتمان هاي ديني، نمازهاي جماعت و برنامه هاي معنوي و... را به عنوان مهم ترين برنامه هاي فرهنگي مراسم اعتکاف در مساجد استان نام مي برد.

مسجد جامع گوهرشاد حرم مطهر رضوي همواره به عنوان يکي از مکان هايي مطرح است که مومنان عاشقانه از سراسر جهان براي حضور در مراسم اعتکاف آن ثبت نام مي کنند. جالب اين که براساس اعلام ستاد اعتکاف آستان قدس رضوي براي شرکت در مراسم اعتکاف سال جاري حرم مطهر نيز ۵۴ هزار و ۲۵۶ نفر متقاضي بوده اند که در پايان به قيد قرعه ۴ هزار و ۶۲۶ نفر براي حضور در اين فريضه معنوي انتخاب شدند.

بر اين اساس ۲ هزار و ۲۸۴ نفر از معتکفان مسجد جامع گوهرشاد را بانوان و ۲ هزار و ۳۴۲ نفر را نيز آقايان تشکيل مي دهند.

بر اساس اين گزارش پذيرفته شدگان بايد با مراجعه به سايت www.etekaf.ir براي ثبت نام نهايي اقدام کنند؛ در غير اين صورت افراد ذخيره جايگزين مي شوند. در اين گزارش آمده است: به منظور آمادگي بيشتر شرکت کنندگان در مراسم اعتکاف، روز دوم تير همايشي در رواق شيخ حر عاملي حرم مطهر رضوي برگزار مي شود

تنها چند دقيقه با مرکز شهر سرخس فاصله دارد، اما با اين وجود غربت حاصل از بي توجهي از سر و رويش مي بارد!جاده خاکي پر از دست انداز چند کيلومتري را که پشت سر مي گذاري، به يک اثر تاريخي مي رسي که سرخسي ها به آن مي گويند مقبره لقمان بابا.البته نام کامل اين شيخ، محمد بن محمد لقماني سرخسي است. روي تابلويي که در نزديکي مقبره به چشم مي خورد، از او به عنوان عارف قرن چهارم هجري نام برده شده است.آن چه از نوشته هاي اين تابلو که آن هم از غربت و بي توجهي به مقبره لقمان بابا بي نصيب نبوده است، برداشت مي شود، اين است که احتمالا اين مقبره در دوره سلجوقيان بنا و در قرن هشتم هجري ايوان ورودي، الحاقات ايوان و کتيبه گچ بري هاي اطراف در ورودي به آن افزوده شده است.

 تاريخ تکميل و تزيين اين بناي آجري با گنبد ۲ پوششه هم به سال ۷۵۷ هجري باز مي گردد. نحوه به کارگيري آجر و کاشي گچ بري قسمت هاي مختلف ايوان نيز يادآور شيوه معماري دوران ايلخاني در خراسان است.اما وقتي از اين تابلو و حيواني که در حاشيه آن پناه گرفته است، گذر مي کنيم به مقبره اي مي رسيم که در ورودي آن بسته است و ديوارهايش هم به محلي براي نوشتن انواع و اقسام مختلف يادگاري تبديل شده است.

به نظر مي آيد داربست هايي که در قسمت ورودي مقبره قرار دارد با هدف احيا و مرمت اين اثر تاريخي بر پا شده است. اما بايد اذعان داشت که نه خبري از بازسازي است و نه کسي براي انجام اين کار حضور دارد.روشن کردن آتش در حاشيه اين بنا هم آثاري را روي مقبره لقمان بابا بر جاي گذاشته است که مشخص نيست چه کسي مي خواهد پاسخ گوي بي توجهي به اين اثر تاريخي باشد. در حالي که ملت هاي شرق و غرب کوچک ترين و بي ارزش ترين دارايي هاي فرهنگي و تاريخي خود را به مرکزي براي توسعه اقتصادي و فرهنگي تبديل کرده اند، اين شرايطي است که ما نه تنها در مقبره لقمان بابا بلکه در بسياري ديگر از محوطه هاي تاريخي و باستاني کشورمان شاهد هستيم.

مقبره شيخ محمد بن محمد لقماني سرخسي که مي توانست اکنون به عنوان يک اثر ارزشمند تاريخي و فرهنگي و مرکزي براي جذب گردشگران به شهر محروم سرخس مطرح باشد، به خرابه اي در حاشيه شهر تبديل شده است که شايد به جز برخي رهگذران هيچ کس ديگري از آن خبر نمي گيرد.

ما هم بعد از گرفتن چند عکس و گشتي پيرامون اين مقبره، لقمان بابا را با همه غربتش تنها مي گذاريم و با کوله باري از سوال که درباره اين موضوع در ذهنمان نقش بسته است، به سراغ مسئولان شهرستان سرخس مي رويم.

فرماندار شهرستان به عنوان بالاترين مقام اجرايي و دولتي سرخس اولين مسئولي است که اين موضوع را با او درميان مي گذاريم و پاسخ هايش را مي شنويم.«سيدحميد موسوي» در ابتدا اشاره اي به ظرفيت هاي گردشگري سرخس هم چون رباط شرف، درياچه بزنگان، مقبره شيخ محمد بن محمد لقماني سرخسي و... مي کند و اين گونه مي گويد: ما ظرفيت هاي گسترده اي در زمينه گردشگري داريم ولي متاسفانه به دليل بي توجهي هايي که طي سال هاي گذشته به اين آثار و اماکن تفريحي و تاريخي شده، بدون بهره مانده است.

او درباره مقبره لقمان بابا نيز با اشاره به سفر «بقايي» رئيس سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري کشور به شهرستان سرخس در حاشيه سفر دور سوم هيئت دولت به خراسان رضوي اظهار مي دارد: در اين سفر تصميمات بسيار سازنده اي در زمينه گردشگري شهرستان گرفته شد که يکي از مهم ترين آن ها درباره مقبره لقمان بابا بود.«موسوي» از انجام طرح مطالعاتي مقبره لقمان بابا در اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان خبر مي دهد و مي افزايد: با تهيه اين طرح در نيمه اول سال جاري اداره ميراث فرهنگي شهرستان با همکاري شهرداري سرخس عمليات اجرايي فاز اول طرح به سازي اين بناي تاريخي را در مساحت ۳ هکتار آغاز مي کند.

فرماندار سرخس همچنين با اشاره به کمبودهاي گسترده اين شهرستان در زمينه فضاهاي تفريحي اظهار مي دارد: هدف ما از اجراي اين طرح تنها موضوع گردشگري نيست، بلکه قصد داريم در اين منطقه يک مجموعه تفريحي که بتواند برطرف کننده بخشي از نيازهاي شهرستان در اين زمينه باشد، ايجاد کنيم.

«سيدحميد موسوي» در ادامه به موضوع بازسازي اين مقبره تاريخي اشاره و عنوان مي کند: براي اين موضوع هر سال اعتباراتي اختصاص پيدا مي کند، اما به اين دليل که اين اعتبارات به صورت قطره چکاني بوده است،عمليات بازسازي در حد شايسته اي پيشرفت نداشته است.

او سپس از اداره کل ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان گلايه مي کند و ابراز مي دارد، با وجود ظرفيت هاي گسترده شهرستان در زمينه ميراث فرهنگي و گردشگري تاکنون اعتبارات مناسبي به سرخس اختصاص پيدا نکرده و به نوعي تمام ظرفيت هاي ما غريب مانده است.فرماندار سرخس با تاکيد بر اين که اين شهرستان کمبودهاي متعددي در زمينه هاي اقتصادي دارد، مي گويد: رونق صنعت گردشگري در سرخس مي تواند تا حد زيادي به رفع اين مشکلات کمک کند.در ادامه قصد داشتيم با رئيس اداره ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري شهرستان سرخس هم در اين باره گفت وگو کنيم که متاسفانه با وجود مراجعات و تماس هاي چندباره خبرنگاران اعزامي خراسان، موفق به انجام اين کار نشديم.