سفر نيازي نيست زياد در شهر بگردي يا اين که به دنبالش باشي! مردم شهر به نوعي به اين وضعيت عادت کرده اند. با اين حال آن ها هم زماني که پاي درد دل هايشان مي نشيني، به اين مسئله اشاره مي کنند. اما اين موضوع توجه غريبه ها و تازه واردها را بيشتر جلب مي کند. خيلي از خيابان هاي شهر داراي چنين مشکلي است. از خيابان ورودي گرفته تا پرترددترين معابر مرکز شهر.مردم مي گويند: هر بار که پيمان کاران اداره آبفاي شهرستان سرخس در يکي از خيابان هاي شهر کانال حفر مي کنند، مي دانيم که بايد چند ماهي مشکلات ناشي از حفاري و ترميم معابر اصلي و فرعي شهر را به اجبار تحمل کنيم.تازه پس از اتمام کار به دنبال يک پروسه طولاني و خسته کننده، با مشکل جديدي روبه رو مي شويم و آن هم اين که کانال ها پر مي شود ولي آسفالتي که براي ترميم آن ها ريخته مي شود سنخيتي با ديگر نقاط سطح خيابان ندارد و آن گاه است که خيابان پر از دست انداز و چاله و چوله مي شود.اما اين پايان داستان نيست. بايد ديد در داخل کانال ها چه خبر است. گويا دارند براي رساندن آب شرب به مردم لوله کشي مي کنند. اما چه لوله اي؟ آزبست! آزبستي که چندي پيش در همين روزنامه نوشتيم که چه مضراتي دارد، به ويژه براي افرادي که آن را استنشاق مي کنند. آزبستي که به گفته کارشناسان بهداشت بايد از کاربرد در شبکه هاي آب رساني حذف شود و...! ولي چرا اين لوله ها هنوز هم در کانال هاي آب رساني شهر سرخس جاخوش مي کند؟ نکته قابل  تأمل اين که مشکلات حوزه آب و فاضلاب شهر مرزي سرخس تنها به اين موضوع ختم نمي شود.

مسئله مهم تر از همه اين که آب شرب در اختيار مردم شهر بي کيفيت است. مردم سرخس در حالي از آب شرب مناسب محروم هستند که اگر کسي تنها چند دقيقه به خود زحمت دهد و با وسيله نقليه چند کيلومتري به سمت شمال اين شهر حرکت کند، به يکي از بزرگ ترين منابع تأمين آب شرب استان مي رسد.سد دوستي که حدود يک سالي است آب شرب مردم مشهد را تأمين مي کند، در فاصله ۴۰ کيلومتري سرخس قرار دارد؛ ولي حيف که اين بار هم کوزه گران بايد از کوزه شکسته آب بنوشند.اما اين شرايط فقط مربوط به شهر سرخس نيست. مردم ۷۸ روستاي اين شهرستان هم با مشکل آب شرب دست و پنجه نرم مي کنند.اين مسائل در حالي پديدار شده است که به دليل احداث سد دوستي و محدود شدن روان آب ها در دشت و تغذيه نشدن سفره هاي زيرزميني شهرستان در برخي نقاط منابع آب زيرزميني شهرستان نيز شور شده و سطح آب افت پيدا کرده است.

مشاهدات عيني گزارشگران اعزامي خراسان به سرخس حاکي از حفاري هاي ناتمام و رها شده در خيابان هاي اصلي اين شهر است. در ابتدا خيابان امام خميني(ره) اين شهر داربست ها، تابلوها و نوارهاي زرد رنگ محل حفاري و انبوه خاک تخليه شده در کنار خيابان عرصه را بر رانندگان تنگ کرده است. کارگري در محل ديده نمي شود و لوله هاي سيماني (آزبست) در داخل کانال حفر شده به چشم مي خورد. هر چه به ميدان امام نزديک تر مي شويم، حجم حفاري ها و فضاي ترميم نشده آن بيشتر خودنمايي مي کند. در مقابل خيابان امير کبير فضاي بزرگي با انبوه خاک ديده مي شود و گل و لاي اطراف پروژه را پر کرده است. در مقابل خيابان فلسطين شهر سرخس هم شرايط مشابه است. صدها متر تا تقاطع پمپ بنزين و ورودي شهر نيز آثار حفاري انجام شده به چشم مي خورد و بلوکه هاي سيماني و گردو  خاک مناظر زشتي را جلوي ديدگان رهگذران قرار داده است. در بولوار امام جواد(ع) و محل ورود به شهر زيباي سرخس هم انبوهي خاک و محل حفاري شده جلب نظر مي کند. يک شهروند سرخسي با نشان دادن مناظر نامناسب در ورودي شهر سرخس از عملکرد ضعيف آب و فاضلاب و شهرداري در نظارت بر کار پيمان کاران اجراي پروژه اصلاح و توسعه شبکه آب شهر سرخس گلايه مي کند. «ابوالحسن يعقوبي» مي گويد: طولاني شدن روند اجراي پروژه مذکور و ترميم نشدن به موقع حفاري هاي انجام شده آن هم در خيابان اصلي شهر سرخس، مشکلات زيادي را براي ساکنان اين شهر ايجاد کرده است.

اما در اين باره مدير آب و فاضلاب شهرستان سرخس با بيان اين که اصلاح شبکه  هاي آب رساني از پروژه هاي جاري است که با توجه به قدمت شبکه براي شهرهاي مختلف انجام مي شود، به خبرنگار ما مي گويد: شبکه شهر قديمي سرخس در بعضي از نقاط وضعيت بسيار نابه ساماني دارد.

بنابراين طرحي ارائه داديم که طبق آن بايد ۲۴ کيلومتر از شبکه آب رساني شهر اصلاح شود. به گفته وي در طرحي که در حال اجراست، ۵ هزار و ۴۰۰ متر از شبکه  با اعتبار ۳۰۵ ميليون تومان اصلاح مي شود که ۴ کيلومتر آن تاکنون انجام شده و بقيه هم در حال اجراست.«هادي جنيدي» در ادامه به موضوع ترميم آسفالت خيابان ها پس از حفاري اشاره و عنوان مي کند: در قراردادي که با شهرداري منعقد کرديم، مقرر شد شهرداري تحکيم تراکم خاک تا عمق ۳۰ سانتي متر را از پيمانکار تحويل بگيرد و سپس براي آسفالت اقدام کند.وي مي گويد: ۷۰ درصد مبلغ اين قرارداد پيش از شروع کار پرداخت شده است.

«جنيدي» همچنين درباره موضوع تاخير در اجراي پروژه هاي آب رساني که مشکلاتي را براي شهروندان به همراه داشته است، ابراز مي دارد: اين موضوع اجتناب ناپذير است، در خيلي از موارد کاري از دست ما و پيمانکار برنمي آيد و شرايط به نوعي تحميل مي شود.او با بيان اين که ما دقت را فداي سرعت نمي کنيم، اظهار مي دارد: بسياري از تاخيرهاي ايجاد شده به دليل رد شدن تست هاي شبکه انتقال آب بوده است.مديرعامل شرکت آب وفاضلاب سرخس در عين حال مي گويد: اما در بعضي موارد همچون حوزه چيني ها پيمانکار تاخير داشته است که اين موضوع را با مسئولان هم در ميان گذاشته ايم، ولي در بخش لوله گذاري سرعت کار خوب بوده است.

«جنيدي» درباره مشکل نامناسب بودن آب شرب مردم سرخس با وجود منبع عظيم آب سد دوستي در نزديکي اين شهرستان، با اشاره به سفر اخير استاندار به سرخس مي گويد: در اين سفر شرکت آب منطقه اي استان موظف شد تا نيمه دوم سال جاري براي اجرايي شدن عمليات انتقال آب سد دوستي به شهر و روستاهاي شهرستان اقدام کند.

موضوع ديگري که مطرح مي شود، استفاده از لوله هاي آزبست در شبکه آب رساني شهرستان سرخس است. در حالي هم چنان از اين گونه لوله ها در شبکه آب و فاضلاب سرخس استفاده مي شود که اروپاييان از حدود ۳۰ سال قبل استفاده از اين لوله ها را به دليل مخاطره هايي که براي سلامت انسان دارد، ممنوع کردند.در خور اشاره است که بر اساس مصوبه شوراي عالي حفاظت محيط زيست در دوم مرداد سال ۱۳۷۹، استفاده از آزبست در ايران از اول مرداد سال ۱۳۸۶ ممنوع شد. اما به دلايل گوناگون اين مصوبه همچنان به مرحله اجرا نرسيده است و در برخي مناطق کشور همچون سرخس از لوله هاي آزبست استفاده مي شود.

الياف آزبست مي تواند به ذرات بسيار ريز و غير قابل رويت با قطر کم تر از ۵/۰ ميکرون تبديل شود. اين ذرات نامرئي در هنگام تنفس به اعماق شش نفوذ مي کند و براي هميشه در آن جا مي ماند. با گذشت زمان تحرکات مداوم اين ذرات مي تواند سبب بيماري هاي آزبستوسيس، سرطان ريه، مزوتليوما و سرطان حنجره شود که همه آن ها در نهايت به مرگ منتهي مي شود. البته آزبست در طبيعت وجود دارد و مي تواند وارد آب ها شود، اما مدارک علمي موجود بيانگر اين واقعيت است که از وجود آزبست شبکه آبرساني مخاطرات بهداشتي مشاهده نمي شود و ميزان آزبست موجود در آب آشاميدني از نظر سلامتي زيان آور نيست. در خور اشاره است الياف آزبست توسط استخراج از معدن، اره کشي، عمليات تخريب ساختمان هايي که در عايق سازي آن ها از آزبست استفاده شده و به طور کلي تخريب هر فرآورده آزبست دار به محيط زيست وارد مي شود. در شهرهاي بزرگ يکي از مهم ترين راه هاي ورود آزبست به هوا از طريق لنت ترمز و کلاچ خودروها است.

مدير آب وفاضلاب شهر سرخس ضمن ابراز بي اطلاعي از مشکلات لوله هاي آزبست به خبرنگار ما مي گويد: چند روز قبل شخصي اين موضوع را به من اطلاع داد که من از وي خواستم مستندات خود را در اين زمينه ارائه دهد و در صورت محرز شدن مخاطره آميز بودن آزبست براي سلامت مردم، ديگر از اين گونه لوله ها استفاده نمي کنيم. اما «جنيدي» در عين حال اذعان مي دارد: ما اولين و آخرين شهري نيستيم که از اين گونه لوله ها استفاده مي کنيم. بنابراين اگر لوله هاي آزبست سلامت مردم را به خطر مي اندازد، بايد از توليد آن جلوگيري شود. وي تصريح مي کند: در صورت مشخص شدن خطرات آزبست به هيچ عنوان موضوع هزينه و اعتبار براي ما مطرح نخواهد بود و بي گمان از استفاده اين گونه لوله ها در شبکه هاي آب رساني صرف نظر مي کنيم.

براي انجام عمليات حفاري در شهرها نياز است مجوز حفاري از شهرداري آن شهر دريافت شود. هم چنين شهرداري موظف است پس از پايان مراحل کار، آسفالت قسمت حفاري شده را ترميم کند که براي اين موضوع پيمانکار بايد قسمت حفاري شده را با تحکيم خاک به ميزان استاندارد به شهرداري تحويل دهد. از اين رو براي رسيدن به پاسخ برخي از سوال هاي مطرح شده درباره انجام حفاري ها در شهر سرخس با «عليرضا اخوان» شهردار اين شهر گفت و گو مي کنيم. او در ابتدا به تشريح برخي اقدامات انجام شده براي جلوگيري از بروز اين مشکل مي پردازد و با اشاره به اضافه شدن يک بند در قرارداد ميان شهرداري و آب و فاضلاب سرخس عنوان مي کند؛ بر اين اساس مقرر شد يک محدوديت زماني براي انجام کار مشخص شود تا در صورتي که پيمانکار نتواند در زمان مشخص شده کار را به اتمام برساند، ملزم به پرداخت جريمه شود. «اخوان» ادامه مي دهد: ما در زمان عقد قرارداد حدود ۳ ماه براي اضافه شدن اين بند مقاومت کرديم تا اين که سرانجام در اواخر اسفند سال گذشته مجوز حفاري فاز يک انتقال آب به آبفا اعطا شده اما بعد از انجام کار مشخص شد که اتصالات در نظر گرفته شده براي اين منطقه مناسب نيست و از اين رو ۸۰۰ هزار تومان جريمه براي شرکت پيمانکار در نظر گرفته شد. پس از آن هم ۱۵ فروردين امسال مجوز حفاري فاز ۲ را به اين اداره داديم که تا اين لحظه تنها حدود نيمي از کار، آن هم به شکل نامناسبي انجام شده است که از جمله مشکلات آن مي توان به نبود داربست و نوارهاي حايل مناسب اشاره کرد. شهردار سرخس در ادامه تاکيد مي کند: گرفتن جريمه تنها اقدامي است که شهرداري مي تواند در برابر کوتاهي شرکت هاي پيمانکار انجام دهد. مهندس اخوان درباره مشکل ترميم آسفالت خيابان ها پس از اتمام کار حفاري هم مي گويد: شرکت هاي پيمانکار موظف هستند، پس از اتمام کار با عمليات تحکيم خاک زيرسازي لازم را براي آسفالت شدن خيابان انجام دهند که آزمايش اين موضوع تا عمق ۳۰ سانتي متر در آزمايشگاه مکانيک خاک انجام مي شود. اما با وجود اين که براساس اين آزمايش زمين مورد نظر براي اجراي عمليات آسفالت شناسايي مي شود، اما پس از اجراي آسفالت با گذشت مدتي مشکلاتي نظير نشت کردن کانال ها و... بروز مي کند! وي دليل اين موضوع را نبود شرايط استفاده از غلتک هاي بزرگ براي تحکيم خاک کانال ها مي داند و مي گويد: با توجه به اين که از غلتک هاي کمپکت براي تحکيم خاک استفاده مي شود، آزمايش ها در عمق ۳۰ سانتي متر نتيجه مثبت مي دهد ولي در آينده مشکلاتي در اين زمينه به وجود مي آيد.