«سراي اهل قلم» يکي از بخش هاي فعال مشهد در حوزه گسترش فرهنگ مطالعه و کتاب خواني است که از حدود ۲ سال قبل با حضور تعدادي از بخش ها و انجمن ها و همچنين فعالان اين حوزه به همراه نويسندگان و مولفان مشهدي شکل گرفته است.در واقع هدف از تأسيس اين مجموعه که هم اکنون زير نظر اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مشهد فعاليت مي کند، ايجاد ارتباط ميان مولفان، ناشران و مخاطبان کتاب، هدايت و حمايت مجموعه هاي فعال در اين حوزه و برگزاري برنامه هايي همچون کارگاه هاي نويسندگي، آموزش روش هاي مطالعه و... بوده است. اما سوال اين جاست که در اين مدت «سراي اهل قلم» به عنوان تنها مجموعه اي که به طور تخصصي در حوزه گسترش فرهنگ مطالعه در استان فعاليت مي کند، چقدر در عمل به رسالت خود موفق بوده؟ و اگر به اهداف خود نرسيده چه مشکلاتي پيش رويش بوده است.هم زمان با برپايي دوازدهمين نمايشگاه کتاب مشهد ضمن حضور در بخش سراي اهل قلم نمايشگاه و آشنايي با برخي از فعاليت هاي اين مجموعه، طي گفت و گويي با رئيس اداره ارشاد مشهد ضمن بررسي فرصت ها، کاستي ها و مشکلات پيش رو را نيز جويا شديم. جالب اين که «محمد کاظم دبيري» مي گويد: سراي اهل قلم هيچ بودجه اي براي فعاليت هاي خود ندارد!

در نزديکي در خروجي شماره ۸ سالن فردوسي در دوازدهمين نمايشگاه کتاب مشهد بخشي متشکل از حدود 6 غرفه واقع شده که بر خلاف ديگر قسمت هاي نمايشگاه به جاي فروش کتاب به پاتوقي براي نويسندگان، مولفان، ناشران و مخاطبان کتاب تبديل شده است.در اين بخش که توسط «سراي اهل قلم» مشهد بر پا شده، طي روزهاي برگزاري نمايشگاه برنامه هايي همچون ۲۴ نشست، ۶ همايش، مشاوره کودکان و... پيش بيني شده است.با حضور در بخش سراي اهل قلم نمايشگاه کتاب مشهد ضمن گشت و گذاري در غرفه هاي مختلف اين بخش مشکلات اين مجموعه فعال در حوزه گسترش فرهنگ مطالعه را نيز در گفت و گو با رئيس اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي مشهد جويا شديم.

اولين غرفه اي که در بخش سراي اهل قلم بر سر راه مخاطبان قرار مي گيرد، غرفه پورتال کتاب ايران است.خبرنگار ما پس از حضور در اين غرفه به سراغ مسئول آن مي رود و نکاتي را پيرامون پورتال کتاب ايران و فعاليت هاي اين غرفه جويا مي شود که «محسن رحيمي» مي گويد: «ما در اين غرفه حتي يک جلد کتاب هم نداريم و تلاشمان بر اين بوده است که فضاي متفاوتي را در نمايشگاه کتاب ايجاد کنيم.»او با بيان اين که پورتال کتاب ايران يک شبکه اجتماعي با موضوع تخصصي کتاب براي نويسندگان، ناشران، مولفان و خوانندگان است، اظهار مي دارد: ما پس از ۲ سال کار راه اندازي و آزمايش، هم زمان با برپايي نمايشگاه کتاب مشهد اين پورتال را با نشاني «www.pbook.ir» به بهره برداري رسانديم. در اين پورتال علاوه بر فعاليت به عنوان يک شبکه اجتماعي با موضوع تخصصي کتاب، کتاب هاي گويا و الکترونيک با حفظ قوانين کپي رايت در اختيار مخاطبان قرار مي گيرد.رحيمي همچنين به بانک هاي اطلاعاتي طراحي شده براي اهالي فرهنگ، هنر و رسانه مشهد اشاره و عنوان مي کند: تاکنون بيش از ۳ هزار نفر تنها در بخش اهل قلم و ناشران اين بانک هاي اطلاعاتي ثبت نام کرده اند و پيش بيني مي شود در نهايت ۲۰ هزار نفر در اين بانک ها اطلاعات خود را ثبت کنند.به گفته وي در اين غرفه نسبت به ثبت اطلاعات متقاضيان و راهنمايي آن ها اقدام مي شود.غرفه بعدي که در اين بخش فعاليت دارد، مربوط به آموزش روش هاي نوين مطالعه و شيوه هاي يادداشت برداري است.طبق گفته «ابوالفضل عطارزاده» متصدي اين غرفه، فعاليت هايي همچون برگزاري کارگاه هاي آموزش مطالعه، خلاصه برداري در قالب درخت حافظه و برگزاري مسابقه با موضوع تفکر سيستمي و شبکه اي از جمله برنامه هاي اين غرفه در نمايشگاه کتاب است.همچنين در غرفه ديگري با عنوان «کودک» فعاليت هايي همچون تفسير نقاشي هاي کودکان، ارائه مشاوره به خانواده ها و... انجام مي شود.«زهرا خسروي» متصدي اين غرفه هدف از اين فعاليت ها را آشنايي بيشتر کودکان با کتاب و مطالعه و افزايش علاقه آن ها در اين زمينه مي داند.

اما دبيري رئيس اداره ارشاد مشهد طي گفت وگويي با خبرنگار ما هدف از تشکيل سراي اهل قلم را ايجاد يک موسسه فعال در حوزه گسترش فرهنگ مطالعه در مشهد عنوان مي کند و چنين مي گويد: «به نظر من سراي اهل قلم ايده آل مجموعه اي است که بتواند با مديريت متمرکز، مراکز، موسسات و انجمن هاي فعال در حوزه کتاب و کتاب خواني را هدايت، حمايت و هماهنگ کند و علاوه بر اين هم با برگزاري کارگاه هاي آموزشي و جلسات نقد در راستاي گسترش فرهنگ مطالعه اقدام کند.»دبيري ادامه مي دهد: هدف ما اين است که با هماهنگ کردن و استفاده از ظرفيت مجموعه هاي فعال در اين حوزه مثل انجمن بانوان اهل قلم و ادبيات کودک و نوجوان، موسسه کتاب پردازان و... کاستي هاي موجود را جبران کنيم.وي از جمله برنامه هاي انجام شده و در دستور کار سراي اهل قلم به برگزاري جشن هاي رونمايي کتاب، کارگاه هاي نويسندگي، ويراستاري و...، راهنمايي و مشاوره مولفان، جلسات نقد و بررسي و برپايي پاتوق هاي هفتگي اشاره مي کند. وي پس از رويکرد نمايشگاه کتاب و تبديل شدن آن به يک فروشگاه کتاب انتقاد مي کند و اظهار مي دارد: نمايشگاه بايد علاوه بر محل عرضه کتاب به پاتوقي براي تعامل نويسندگان، مولفان، ناشران و مخاطبان کتاب تبديل شود. در اين شرايط است که ديدگاه توسعه فرهنگ مطالعه در نمايشگاه کتاب به منصه ظهور مي رسد.دبيري علت اين موضوع را چنين بيان مي کند: با توجه به اين که موضوع بودجه و اصل برگزاري نمايشگاه کتاب به عنوان دغدغه اصلي متوليان مطرح شد، ناخودآگاه توجه به اين موضوع کم تر شده و اين مسائل به عنوان بخش جنبي مطرح مي شود.

او در ادامه با بيان اين که يکي از مشکلات موجود در حوزه فرهنگ مطالعه نبود درک و فهم يکسان نسبت به اين موضوع است، ابراز مي دارد: نبود کتاب در سبد خريد خانواده ها و کمبود مطالعه تنها به دليل گران بودن کتاب نيست. بلکه بخشي از مشکل به دليل کمبود اطلاع رساني و مشاوره در حوزه کتاب و کتاب خواني، بي توجهي به نياز و سليقه مخاطبان امروز در نگارش برخي از کتاب ها و... است.

اما جالب اين که دبيري درباره ميزان بودجه  سراي اهل قلم که قصد فعاليت در اين حوزه ها و رفع مشکلات کتاب و کتاب خواني در مشهد را دارد چنين مي گويد: در حال حاضر هيچ بودجه اي به سراي اهل قلم مشهد اختصاص نيافته تنها ممکن است سالانه يک يا ۲ ميليون تومان از اعتبارات اداره ارشاد مشهد به اين مجموعه اختصاص پيدا کند که در عمل بسيار ناچيز است.وي در پاسخ به اين سوال که پس چگونه فعاليت هاي اين مجموعه در حال انجام است؟ مي گويد: ما در حال حاضر با مديريت منابع و کمک برخي از دستگاه ها برنامه هايمان را اجرا مي کنيم.