بسياري از دانشمندان علم جامعه شناسي بر اين باور هستند که فرهنگ مهم ترين رکن تشکيل دهنده يک جامعه است و در واقع اين فرهنگ است که ديگر ارکان جامعه يعني سياست، اقتصاد و رفتار اجتماعي را متأثر از خود شکل مي دهد.فرهنگي که بر اساس رايج ترين تعريف موجود به عنوان مجموعه اي از آداب و رسوم، سنت ها، ارزش ها، باورها و رفتار انساني يک جامعه شناخته مي شود.نگاهي به تاريخچه تمدن هاي بشري اين موضوع را براي ما به وضوح آشکار مي سازد که در طول عمر بشر به سبب وجود تفاوت هاي متعدد در عناصر اصلي فرهنگي جوامع، گروه هاي انساني متعددي با فرهنگ هاي متنوع شکل گرفته است. اين موضوع با نگاهي به زندگي امروز جوامع بشري نيز قابل اثبات است. اما موضوع قابل تأمل درباره جامعه ايراني و اسلامي ما اين است که با توجه به عناصر تشکيل دهنده فرهنگ امروز ايران و ظرفيت هاي فرهنگي گسترده کشور، بايد از چه الگويي براي برنامه ريزي مهم ترين رکن تشکيل دهنده جامعه استفاده شود.اهل نظر معتقدند که سه عنصر ايران باستان، اسلام و غرب، هم اکنون در ترکيبي با يکديگر فرهنگ جامعه ما را تشکيل داده اند. پرواضح است که در اين ترکيب اسلام و در معناي خاص تر تشيع به عنوان مهم ترين عنصر شناخته مي شود و در حقيقت بيشتر بقاياي به جا مانده از ايران باستان و مفاهيم وارد شده از فرهنگ غرب نيز مربوط به آن بخشي است که تضاد آشکاري با مفاهيم اصيل اسلامي ما ندارد.البته اين موضوع نيز غيرقابل انکار است که بخشي از اين عناصر به جا مانده و اضافه شده به فرهنگ ما، سنخيتي با فرهنگ اصيل اسلامي ندارد و شکي نيست که متوليان دستگاه هاي فرهنگي کشور بايد براي رفع اين نقص و اعتلاي فرهنگ انقلابي، اسلامي و ايراني تلاش کنند. بر اين اساس مشخص مي شود که برنامه ريزي فرهنگي کشور ما نيز بايد برگرفته از مفاهيم ناب اسلامي و با توجه ويژه به ظرفيت هاي موجود در کشور باشد.تأملي درباره ظرفيت هاي فرهنگي کشور به طور قطع و يقين اين موضوع را محرز مي کند که وجود بارگاه منور امام رضا(ع) و آثار مترتب بر اين حضور پربرکت، غني ترين منبع و جامع ترين ظرفيت فرهنگي کشور به شمار مي آيد و مي توان از آن به عنوان محور برنامه ريزي فرهنگي کشور بهره برد. اين ادعا را مي توان با چند استدلال اثبات کرد.

۱ - ما بر اساس باورهاي ديني مان اعتقاد داريم تمام تعاليم مورد نياز يک انسان براي زندگي و آخرت در مکتب اهل بيت اطهار(ع) وجود دارد. همچنين بر اين باور هستيم که اين پاکان «کلهم نور واحد» هستند و همگي از علم الهي برخوردارند. اما با توجه به اين که امام رضا(ع) تنها معصوم حاضر در کشور ما هستند، مي توان گفت که جامعه ما به شيوه بسيار ملموس تري مي تواند مفاهيم و ارزش هاي رسيده از اين امام همام را درک و دريافت کند.

۲ - زندگي امام رضا(ع) در ايران و وجود مرقد مطهر ايشان در خطه خراسان از ديرباز تاکنون موجب شکل گيري مولفه هاي فرهنگي و هنري بسيار زيادي شده است که همگي با توجه به ارتباط با منبع غني فرهنگ رضوي از اصالت قابل قبولي برخوردار است. اتفاقات به وقوع پيوسته در اين سال ها، معماري اسلامي شکل گرفته در حرم مطهر رضوي، آثار هنري گوناگوني که با موضوع امام رضا(ع) توليد شده و... منابع قابل پذيرشي است که مي توان از آن ها به شکل شايسته تري در برنامه ريزي فرهنگي کشور بهره برد.

۳ - جنبه هاي خاص زندگي امام رضا(ع) هم چون مديريت ايشان، هجرت تاريخي از مدينه به مرو، حديث سلسلة الذهب، اخلاق رضوي و... نيز اين نکته را براي ما روشن مي کند که فرهنگ رضوي قابليت هاي گسترده اي در عرصه هاي گوناگون دارد.

البته بي شک بهره بردن از اين معارف غني نيازمند بازخواني جنبه هاي گوناگون زندگي امام رضا(ع) و در برخي موارد تفسير مجدد آن هاست.

۴ - حضور سالانه بيش از ۲۰ ميليون زائر در شهر مشهد نشان گر عشق و ارادت مردم ما و شيعيان جهان به اين نقطه نوراني در کره خاکي است. اين حضور باعث شده است که مشهد به عنوان بزرگ ترين شهر جهان اسلام و کلان شهر مذهبي جهان مطرح شود و ملجاء دل هاي بي قرار ميليون ها عاشق و دلداده اي باشد که همه ساله براي عرض ارادت به اين امام همام قصد سفر به سرزمين خراسان مي کنند.

اما بايد توجه داشته باشيم که اين ظرفيت ويژه مشهد مي تواند به عنوان مرکزي براي نشر معارف اهل بيت(ع)، فرهنگ اسلامي ايران و در نهايت توسعه فرهنگي کشور مورد استفاده قرار گيرد.حال با بيان اين نکات بايد اين سوال را مطرح کنيم که طي سال هاي اخير به چه ميزان از اين منبع عظيم و غني فرهنگي در برنامه ريزي فرهنگي کشور بهره برده ايم؟